تحلیل همدید بارش های سنگین استان کرمان

بارش های سنگین یکی از پدیده ای مخرب محیطی هستند که در هنگام وقوع، خسارات زیست محیطی زیادی به بار می آورند. این خسارات در مناطق خشک کشور به علت شرایط حساس زیست محیطی نسبت به سایر مناطق بیشتر می باشد. در این پژوهش استان کرمان به عنوان یکی از این مناطق انتخاب گردیده و با رویکرد مطالعاتی همدیدی بارش های سنگین آن بررسی گردید. برای این منظور داده های بارش روزانه 14 ایستگاه همدید و اقلیمی استان کرمان از تاریخ بدو تاسیس ایستگاه ها تا 29/12/1388 از سازمان هوا شناسی کشور گرداوری شد. سپس با انجام شاخص آماری گامبل تیپ یک بارش سنگین برای هر ایستگاه بطور جداگانه تهیه گردید و در نهایت با در نظر گرفتن روزهای فراگیر تعداد 76 رخداد از این بارش ها شناسایی گردید. سپس جهت تحلیل همدید این پدیده ها داده های روزانه جو بالا در متغیرهای فشار تراز دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل، دما، بادمداری، بادنصف النهاری در ترازهای 1000 تا 250 هکتو پاسکال در محدوده -30 تا 100 درجه طول شرقی و 0 تا 90 درجه عرض شمالی از سری داده های بازسازی شده ncep/ncar برداشت گردید. سامانه های همدید بارش های مورد نظر با خوشه بندی الگوهای ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال طبقه بندی گردیدند. تحلیل درون سو و برون سویی داده ها نشان داد که 5 طبقه توان بازنمایی سامانه ای موجد بارش سنگین استان کرمان را دارد. تحلیل همدید سامانه های درون طبقه ها نشان داد که این بارش ها تماماً به توسط توسعه رو به شرق فرود شرق مدیترانه حاصل شده اند. بطوریکه با توسعه این سامانه در تروپوسفر میانی، سامانه سودانی در تراز دریا به یک سامانه دینامیکی تبدیل شده و تا روی ایران بخصوص نیمه جنوبی کشور کشیده شده و با توجه به قرار گیری کشور در قسمت تاوایی مثبت فرود شرق مدیترانه شرایط صعود برای سامانه سودانی فراهم شده است. این شرایط زمانی تشدید شده که تاوه قطبی تا عرض های پایین امتداد یافته و باعت تقویت فرود شرق مدیترانه گردیده و شدیدترین بارش های استان کرمان در این شرایط فرو ریخته اند. بررسی الگوهای جریان تامین کننده رطوبت بارش های سنگین استان کرمان نشان داد که، بیشینه شار رطوبتی تامین کننده بارش های سنگین این استان در تراز های 1000 و 925 هکتوپاسکال بوده که عمدتاً از سمت دریاهای عرب، عمان، اقیانوس هند و خلیج فارس تامین شده است. رطوبت دریاهای سرخ و مدیترانه تاثیری در تامین رطوبت این بارش ها در این تراز ها ندارند. با افزایش ارتفاع در ترازهای 850 و 700 هکتوپاسکال قرارگیری الگوهای واچرخندی بر روی دریای عرب و شبه جزیره عربستان رطوبت این دریا و دریای سرخ را به سمت ایران می کشاند. بطور کلی با افزایش ارتفاع در تراز 700 هکتوپاسکال میزان شار رطوبتی متاثر از الگوهای فشار فرود شرق مدیترانه و واچرخند روی دریای عرب می باشد که رطوبت آنها عمدتاً از سمت اقیانوس هند، دریای سرخ، دریای مدیترانه و حتی دریای سیاه می باشد، از لحاظ مقدار رطوبت ویژه بسیار کمتر از الگوهای جریان تراز های پایین هستند. کلید واژه ها: استان کرمان، تحلیل همدید، توزیع گامبل تیپ یک، تحلیل خوشه ای، فرود شرق مدیترانه، تاوه قطبی